سیستم فاضلاب شهری

برای زندگی در شهر نیاز به امکانات و تجهیزاتی می باشد تا فرد مایل به زندگی در شهر شود و برای پرداخت هزینه ای هنگفتی که بدیل زندگی در شهر می پردازد از تسهیلاتی برخوردار باشد . یکی از مهمترین تسهیلات شهری که بسیار موجب رفاه و آسایش افراد می شود تاسیسات شهری می باشد که شامل شبکۀ آب، برق ، گاز، تلفن و فاضلاب و ... است .

با افزايش روز افزون جمعيت و تبديل شدن شهرها به كلان شهرها و در نتيجه افزايش جمعيت در مساحت خاص و نيز پيشرفتهاي تكنولوژي بايستي توجه بيشتر و ويژه اي به موارد بهداشتي و زيست محيطي در رابطه با شهرها داشته باشيم و در اين راستا بايستي بدنبال روشهايي با حجم كمتر، راندمان بالاتر و همچنين قابل ارتقا از لحاظ ظرفيتي باشيم

در این میان شبکه ای فاضلاب شهری از دیرباز مورد توجه همگان بوده است ، وجود سیستم فاضلاب شهری در هند و پاکستان در 2500 سال قبل از میلاد مسیح این مسئله را ثابت میکند. البته در آن زمان این کار هزینۀ بالایی را شامل می شد و تنها در نقاط مهم شهر از این شبکه استفاده می شد شاید دلیل استفاده از شبکۀ فاضلاب شهری در آن زمان اهمیت بالای آن در مسائل و مشکلات بهداشتی بوده چون آلودگی ناشی از فاضلاب شهری موجب مرگ و میر بالای افراد می شد .

 به طور ساده فاضلابها ، پسابهای ناشی از فعالیتها و اعمال انسانی می باشد . فاضلابها  را بر اساس نحوۀ ایجاد به سه گروه عمده تقسیم بندی می کنند : خانگی ، صنعتی و سطحی

1- فاضلابهای خانگی :

شامل پسابهای سرویس های بهداشتی منازل مسکونی شهرنشینان مانند توالت ها ، حمام ها و... می باشد.البته پسابهای مغازه ها ، فروشگاهها ، مؤسسات آموزشی ، تعمیرگاهها را نیز جزوء این دسته از فاضلابها قرار می دهند.

2- فاضلابهای صنعتی :

این دسته از فاضلابها در نتیجه فعالیتهای کارگاهها ، کارخانه ها و سایر مراکز صنعتی می باشد که بر اساس نوع فراورده تولید شده مراکز صنعتی خواص این گونه فاضلابها نیز متفاوت است .

3- فاضلابهای سطحی :

این دسته از فاضلابها ، شامل آبهای ناشی از بارندگی ، ذوب برف و یخ در معابر شهری می باشد . این آبها به دلیل وجود آلودگی هوا ، محیط شهری از غلظت آلودگی خاص خود برخوردار است. البته به گروه می توان آبهای جاری در کانالها و جویها را اضافه کرد .

این گروههای عمده  باهم تفاوتهایی دارند که ناشی از رنگ ، بو، غلضت ، مواد خارجی موجود در فاضلاب و .... می باشد . ذکر این ویژگی ها در این برحه از زمان باعث به درازا کشیده شدن بحث و گمراه شدن از مبحث اصلی می گردد . به همین دلیل از ذکر آنها خودداری می کنیم .( برای کسب اطلاع بیشتر به مجموعه کتابهای سبز شهرداری شماره 8 مراجعه فرمایید)

ولی می توان به مورد زیر را که در تصفیه فاضلابها دخیل می باشد ، اشاره نمود :

مهم ترين اجزای تشکيل دهنده فاضلاب :

جامدات معلق: عمدتاً شامل پسماندهای غذايي، فضولات بدن انسان، کاغذ، پارچه و ذرات خاک می باشد.

مواد آلی فاضلاب : عمدتاً شامل پروتئينها (40 تا 60 درصد)، کربوهيدراتها (25 تا 50 درصد) و ليپيدها (تقريباً 10درصد)

عوامل بيماريزا: انواع عوامل بيماريزا با منشأ آبی يافت می شوند که شامل باکتريها، ويروسها، پرتوزوآ و انگلها می باشند.

سیستم جمع آوری فاضلاب :

جمع آوری فاضلاب و بیرون راندن آن از محیط زندگی انسان سابقه ای بس دیرینه دارد ، بطوریکه تاریخ نویسان و باستان شناسان سابقه این کار را در هندوستان به 7000سال و در بابل و نینوا به 3000 سال و در یونان و روم 4000سال پیش می دانند. درایران هم سیستم فاضلاب سابقۀ نسبتاً زیادی دارد به طوریکه در یک نمونه کاوش که در اطراف شهر جرجان ( حوالی گرگان و گنبد امروزی ) انجام گردیده ، به این نکته پی برده اند که شهر جرجان تقریباً 1000 تا 1500 سال پیش سیستم فاضلاب داشته . در ابتدا سیستم جمع آوری فاضلاب یک سیستم رو باز بوده که خود عامل شیوع بیماری ها بوده. دراواخر قرن 17 میلادی اولین با سیستم جمع آوری فاضلاب (اگو) به صورت زیرزمینی در شهر پاریس به طول 16 کیلومتر احداث شد.

در ایران هم دفع فاضلاب بر اساس سطح آب زیرزمینی و یا نفوذپذیری زمین انجام می شد . بدین صورت که در مناطقی که سطح آب زیرزمین پایین بوده  ، برای جذب فاضلاب از حفر چاههای جذبی استفاده می گردید .

در مناطقی که سطح آب زیرزمینی بالا بوده  یا زمین ضریب نفوذپذیری مناسبی نداشت ، زمین را طوری زهکشی می کردند که فاضلاب بدون تصفیه بر روی رودخانه ای انتقال می یافت.

متأسفانه در حال حاضر اکثر شهرهایی که در کنار رودخانه واقع شده اند از این شیوه استفاده می کنند که خطر بسیار جدی بر محیط زیست و بستر دریاست . شهرهایی همچون اهواز ، بوشهر و حتی شهرهای شمالی نیز از این روش برای دفع فاضلاب استفاده می کنند .

 در مکان هایی که امکان زهکشی مناسب وجود نداشت و یا چنانچه شیب شهر مساعد این سیستم نبود ، غالباً در منازل چاه فاضلاب حفر می گشت.

روشهای جمع آوری فاضلاب شهری :

روشهای جمع آوری فاضلاب شهری ‚که در 2 قالب سنتی ونوین قابل بررسی است .

 شیوۀ سنتی :

شیوۀ سنتي يا روش متداول روشي است که بطور ثقلي آب مصرف شده را بطور صحيحي جمع آوري و به تصفيه خانه منتقل مي کند، که خود به 2 روش کانالهای جدا ازهم و روش درهم تقسییم می شود.

در روش کانالهای جدا از هم فاضلابهای سطحی از طریق یک خط لوله مجزا و فاضلابهای خانگی بوسیله لوله دیگر به تصفیه خانه انتقال داده می شوند. در روش درهم ، فاضلابهای خانگی و سطحی از طریق یک خط لوله به تصفیه خانه منتقل می گردند.

بر اساس تحقيقاتي که در دهه 1960 و 1970 بر روي وضعيت جمع آوري فاضلاب در جوامع کوچک انجام دادند به اين نتيجه رسيدند که هزينه هاي سيستم ثقلي و يا متداول 4 برابر هزينه هاي تصفيه و دفع فاضلاب مي باشد. از اين رو جهت اجتناب از اين مسايل، سيستم جديد را پيشنهاد داده اند.

روش هاي نوین:

1) روش سپتيک تانک ثقلي Septik Tank Effluent Gravity) { STEG }) :

در اين روش يک پيش تصفيه بر روي فاضلاب صورت مي گيرد و مشکلي جهت تامين سرعت خود شستشويي وجود ندارد چون مواد جاند معلق درشت در سپتيک تانک مانده و اختلالي در تامين سرعت خودشستشويي ايجاد نمي کنند. در سپتيک تانک لازم نيست که قطر لوله 200 mm و يا بالاتر انتخاب گردد.

اين روش براي جوامع کوچک کاربرد دارند و چون قطرها کوچک هستند، مي توان از لوله هاي پلاستيکي استفاده نمود زيرا خوردگي اين نوع لوله ها کمتر است و مشکل نشتاب وجود ندارد.

 فاضلاب بدون هيچ پيش تصفيه اي وارد شبکه جمع آوري شده و به صورت ثقلي به سمت تصفيه خانه حرکت مي کند. حداقل قطر لازم 150 تا 200 mm است. جهت جلوگيري از رسوب جامدات معلق، حداقل قطر 0.6متر بر ثانيه حفظ بايد گردد. جهت تميز کردن آنها وجود منهول الزاميست. بدليل آب بند نبودن کامل شبکه جمع آوري سنتي، يکي از مشکلات اصلي Infiltration يا نشتاب به داخل و Exfiltration يا نشتاب به خارج مي باشد. در اين روش قطر شبکه کم است ( حدود 25 تا 50 mm ) و لوله هاي پلاستيکي مورد استفاده قرار مي گيرند.

لوله هاي خروجي از منازل، در ابتدا وارد سپتيک تانک مي گردند. بدليل اينکه در اين حالت مواد جامد قابل ته نشيني وجود ندارد. سيستم با قطر کم و شيب کمتر قادر به انتقال فاضلاب خواهد بود. اين سيستم به دليل اينکه کاملا آب بند مي باشد، امکان نشتاب به داخل و يا خارج وجود ندارد. اين سيستم براي اولين بار در سال 1961 در استراليا و سپس در سال 1977 در آمريکا مورد استفاده واقع شد. عمق کارگذاري لوله ها در اين سيستم حدود 9/ متر مي باشد.

2) روش سپتيک تانک با پمپ ( Septik Tank Effluent Pump )

 اين روش، شامل شبکه تحت فشار مي باشد. در اين روش، سپتيک تانک مجهز به صافي و پمپ با فشار بالاست. فاضلاب خروجي توسط لوله هايي با قطر کم، که تحت فشار مي باشند، پمپاژ مي شود. شبکه جمع آوري فاضلاب اصلي نيز در اين روش تحت فشار مي باشد.

قطر لوله هاي تخليه در اين سيستم 25تا38 mm است. قطر لوله هاي اصلي حداقل 50 mm مي باشد. مانند سيستم STEG مشکل نشتاب در اين سيستم نيز وجود ندارد. در اين سيستم شبکه در عمق بسيار کم گذارده مي شود و لوله ها داراي انعطاف کافي هستند، به همين دليل نياز به شيب دهي نيست..تنها مشکله مربوطه، زماني است که سطح آب زيرزميني بالاست و منطقه سنگلاخي است. اين سيستم اولين بار در سال 1968 و در آمريکا بکار برده شد. 

۳) Pressure Sever With Grinder Pump

اين سيستم شبيه روش دوم است ولي بجاي استفاده از پمپ ساده از پمپي استفاده مي شود که قدرت بيشتري دارد. در اين سيستم براي شبکه جمع آوري از سپتيک تانک استفاده نمي شود و بجاي آن از يک پمپ خردکننده براي خرد کردن جامدات استفاده مي شود. بنابراين مي توان از شبکه هايي با قطر کوچک استفاده کرد. مانند روش STEP اين شبکه نيز با قطر کم و عمق کارگذاري کم استفاده مي شود ولي در اين روش به دليل عدم استفاده از پيش تصفيه مقدار جامدات معلق، چربي و روغن بيشتر خواهد بود.

4) روش خلاء : 

در اين سيستم از شبکه اي استفاده مي گردد که تحت فشار منفي و خلا قرار دارد. در اين روش جايگزين نيز مانند حالت هاي قبلي، قطر لوله ها کم ، عمق کارگذاري شبکه نيز کم و شتاب نيز وجود ندارد.

سیستم دفع فاضلاب شهری :

مسأله فاضلاب و دفع بهداشتي آن مساله‌اي نيست كه بشر امروز با وجود پرداختن به موضوعات مختلف بتواند براحتي از كنار آن بگذرد. سال 2008 از سوي سازمان ملل به عنوان سازماني مرجع و مورد اطمینان  تمام جهانيان به نام سال «دفع بهداشتي فاضلاب» نامگذاري شد. در حال حاضر جهان در تلاش خود براي كاهش تعداد نفرات كه به خدمات بهداشتي دفع فاضلاب دسترسي ندارند، عقب مانده است  لذا بسياري از افراد از شأن و منزلت انساني محروم مي باشند . این افراد ناچارند به جاي سرويس‌هاي بهداشتي از كيسه، سطل يا از چاله هاي كنار جاده ها استفاده كنند كه اين امر سلامتي خود آنها و ديگران را تهديد مي كند.

تاریخچه سیستم دفع فاضلاب نیز حکایت خاص خود را دارد .

ايران، به ويژه در زمان ساخت تخت جمشيد، داراي دانش شهرسازي سرآمدي در جهان بود كه شاهد كشف سيستم دفع فاضلاب در بقاياي اين افتخار ملي يعني تخت جمشيد هستيم.

مسأله دفع فاضلاب آنقدر پیچیده است که حتی قانونی تحت عنوان قانون مدیریت پسماندها در سال 1383 در مجلس شورای اسلامی تصویب شد. به طریقی که رهاسازی هرچیز آلوده ساز جرم محسوب می شود و مرتکبین طبق قانون مشمول مجازات می گردند، که مجازات از جریمه نقدی 50 هزار تومانی گرفته تا حبس یکساله می باشد .

مشروح این قانون به شکل زیر می باشد :

براساس ماده 688 مجموعه كامل قوانين ومقررات جزايي ، هر اقدامي‌ كه تهديد عليه بهداشت عمومي‌ شناخته شود ... ممنوع است و مرتكبين چنانچه طبق قوانين خاص مشمول مجازات شديدتري نباشند، به حبس تا يكسال محكوم خواهند شد." حال چنانچه مسئولان ذيربط به برخورد با مجرمان تصميم بگيرند، بايد تا حدودي تمامي‌ ساكنان منطقه به حبس محكوم شوند "

قانون مديريت پسماندها مصوب 2/ 2/ 83 مجلس شوراي اسلامي‌ ايران ماده 16 نگهداري، مخلوط كردن، جمع‌آوري، حمل و نقل، خريد و فروش، دفع، صدور و تخليه پسماندها در محيط بر طبق مقررات اين قانون و آيين‌نامه اجرايي آن خواهد بود.

 در غير اين صورت اشخاص متخلف به حكم مراجع قضايي به جزاي نقدي در بار اول براي پسماندهاي عادي از 500 هزار ريال تا 100 ميليون ريال و براي ساير پسماندها از دو ميليون ريال تا 100 ميليون ريال و در صورت تكرار، هر بار به دو برابر مجازات قبلي در اين ماده محكوم مي‌شوند.

معمولترين روش برای دفع فاضلاب رقيق نمودن آن در آبهای سطحی است. از جريانهای خروجی فاضلاب در کشاورزی و ايجاد فضاهای سبز شهری در پارکها، زمينهای گلف، کناره بزرگراهها و جاده های منتهی به فرودگاهها به نحو موفقيت آميزی استفاده شده است. ممکن است از جريانهای خروجی تصفيه فاضلاب جهت مقاصد صنعتی استفاده شود. با توجه به کمبود آب آشاميدنی، استفاده از فاضلاب تصفيه شده به عنوان بخشی از منبع آب آشاميدنی اخيراً در بعضی کشورها بيشتر متداول شده است.

کسب و کار سالم و اصولی در اینترنت

:: موضوعات مرتبط: عکس ، مطلب و ... , ,
:: بازدید از این مطلب : 437

|

امتیاز مطلب : 14

|

تعداد امتیازدهندگان : 4

|

مجموع امتیاز : 4